YENİ YAYINLANAN AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
1. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin tanımı
yapılmıştır, önceki yönetmelikte yer almayan birinci basamak sağlık hizmeti
tanımının yapılması olumlu değerlendirilebilir.
2. Gezici ve yerinde sağlık hizmetlerinin
planlanmasında yılda bir kez yapılabilen değişiklik istekleri 6 aylık dönemler
halinde yapılmasına olanak sağlanmıştır. Ayrıca aile hekimi tarafından talep
edilen değişiklikler ise 6 aylık dönem kısıtlanmasına tabi olmadan
müdürlüklerin uygun bulması ve kurumun 1 ay içinde onaylamasıyla
gerçekleşebilecektir.
3. Gezici hizmetlerde aylık gezici süresi
değişmemekle beraber gezici bölgelerin ziyaret sıklığı azaltılmıştır. Önceden
her gezici bölge haftada en az bir kez ziyaret edilmesi gerekirken yeni
yönetmelikle bu sıklık gezici yerin nüfusuna göre 250 kişiye kadar olan yerler
en az ayda bir, 250-500 kişiye kadar olan yerler ayda en az iki, 500 kişi ve
üzeri olan yerler ise haftada en az bir kere ziyaret edilmesi gerektiği
belirtilmiştir. Gezici hizmet ile ilgili “yolda geçen süreler” in
gezici hizmet süresinden sayılmayacağı yönetmeliğe eklenmiştir. Ama yolda geçen
süreler mesaiden sayılacağından gezici hizmet planı yaparken yolda geçen
süreleri ayrıca belirtmek gerekecektir. Gezici hizmet ile ilgili getirilen bir
diğer değişiklik ise gezici hizmet planlaması yapılırken hasta AHB ‘ deki hasta
yoğunluğunun en az olduğu günlerin seçilmesi istenmiştir. Bu madde aile
hekiminin çalışma planına bir müdahale olarak yorumlanabilir. Aile hekimi zaten
kendi hasta popülasyonuna göre gezici hizmet zamanlarını belirlemektedir. Bu
maddenin getirilmesi ASM’ de en az hasta yoğunluğu olan günde herkesin mobil
hizmete gitmesine yol açacağından ASM’ nin tamamen boşalmasını sağlayacaktır.
4. Gezici sağlık hizmetinin verildiği günlerde
tek birimli ASM’ inin hizmete açık tutulmasının istenmesi zaten zor şartlarda
çalışan tek aile hekimlerinin istifasını ve tek aile hekimliği birimlerinin boş
kalmasını sağlayacaktır. Burda bakanlığın istediği aile hekiminin mobile tek
başına gitmesi ve aile sağlığı elemanının ASM’ de kalıp gelen vatandaşın
pansuman ve enjeksiyonlarının yapılmasıdır. Ama aile hekimliğinin bir ekip
çalışması olduğu unutulmuştur. Aile hekimleri mobil hizmetlerini aile sağlığı
elemanıyla yapmak zorundadır. Yanlız tek başına mobil hizmet verilemeyeceği
gibi ASM’ de aile sağlığı elemanları da tek başlarına enjeksiyon yapamazlar.
Burda tek çözüm her üç aile hekimine yardımcı sağlık personeli görevlendirme
yetkisi verilen müdürlüklerin, tek aile hekimliği birimlerine mobil günleri
yardımcı sağlık personeli görevlendirmesiyle olur.
5. Sağlık hizmet sunumu sırasında meydana gelen
şiddet olaylarının adli veya mülki idare makamlarınca verilen belgeyle
belgelendirilmesi durumunda kişinin kaydı o aile hekimliği birimden silinir.
Kişi ikamet ettiği bölge göz önüne alınarak kayıtlı nüfusu en düşük aile
hekimine müdürlükçe kaydı yapılır. Sağlık çalışanlarına şiddetin arttığı bu
günlerde yönetmeliğe bu maddenin eklenmesini olumlu değerlendiriyorum. Tüm
şiddet vakalarının adli makamlara bildirilmesi gerekmektedir.
6. İkamet ettiği ilden başka bir ile taşınmasına
rağmen aile hekimliği kaydını taşındığı yerdeki aile hekimliği birimlerine
almayan için 30 gün içinde TSM’ ler tarafından bu kişiler bulunarak adresine en
yakın, nüfusu en düşük olan aile hekimliği birimine kayıt edilir. Bu madde
özellikle kayıtsız olan kişilerin sayısını azaltacak ve nüfus hareketlerini
takip içinde TSM’ lere görev yükleyecektir.
7. Çalışma saatlerinde “aile hekimleri
tarafından belirlenir, müdürlükçe onaylanır” ibaresi” aile hekimi
tarafından teklif edilir ve müdürlükçe uygun görülmesi halinde onaylanır”
haline getirilerek çalışma saatlerinin belirlenmesinde inisiyatif müdürlüklere
verilmiş görülmektedir. Ayrıca “çalışma saatleri içerisinde poliklinik gün
ve saatlerinin ayrıca belirtilir” ibaresi de çıkartılarak sabah sekiz
akşam beş poliklinik yapılması istenmektedir. Bu madde eski sağlık ocağı
sistemine dönme özlemi çekenlerin etkisiyle çıkartıldığı anlaşılmaktadır. Aynı
şekilde hastane bulunmayan ilçe merkezleri ve entegre sağlık hizmetinin sunulduğu
merkezlerde aile hekimleri tarafından belirlenen mesai saatleri” müdürlük
hizmet ihtiyacını değerlendirerek mesai saatlerini” güne yayarak düzenler
,denilerek müdürlüğün yetki alanına bırakılmıştır.
8. Aile Hekimliği kanunuyla getirilen nöbetler,
uygulama yönetmeliğine de girmiştir. Nöbetlerin iptal edilebilmesi için Anayasa
mahkemesine taşınan aile hekimliği kanunundaki maddenin iptali gerekmektedir.
Bu kanundaki madde iptal edilmedikten sonra bu nöbetlerden kurtulamayız. Bu
açıdan değerlendirirsek nöbet genelgesindeki maddelerin yönetmeliğe aktarılması
ve aile hekimlerine nöbet şartlarının yönetmeliğe taşınması tüm aile
hekimlerine nöbet yazılmasını zorlaştırmıştır. Ama yönetmelikteki nöbet süresi
haftalık 30 saat kabul edilemez bir çalışma süresine neden olmuştur. Ayda en az
160 saat çalışan aile hekimleri tutmuş oldukları bir adli nöbet 24 saat ile bir
24 saat ÖBS nöbetinin üstüne birde haftada 30 ayda 120 saat acil nöbet hizmeti
verilmek istenmesi İLO uluslar arası çalışma örgütünün belirlediği çalışma
süresini 192 saati aşarak 328 saate kadar ulaşabilmektedir. Sahada gördüğümüz
müdürlük uygulamaları göz önüne alınırsa, müdürlüklerin bu saatleri
yönetmelikte yazıyor diye zorlayacakları kesindir. O yüzden bu nöbet
saatlerinin ve çalışma saatlerinin uluslararası çalışma saatlerini geçmemesi
gerekmektedir.
9. Adli tıp hizmetlerinde” yerinde otopsi
hizmetleri ” yerine” ölü muayenesi “tanımı getirilmiştir. Bu
tanım CMUK ‘ a göre adli muayene yerine geçmektedir, otopsi değildir.. Ölü
muayenesi bu tanımda adli bir muayenedir. Defin ruhsatı yerine kullanılan ölüm
belgesiyle karıştırılmamalıdır. Bu madde de kamu hastaneleri bu adli nöbet
dışına çıkartılmıştır.
10. Atama nakil esaslarında geçici pilot
uygulamadan kalıcı atama ve nakil esaslarına geçilmiştir. İl dışı atama hakkı
tanınmıştır ama çok fazla efektif değildir. İl içi atamalarda boşalan kadrolara
veya yeni açılan pozisyonlara en geç bir ay içinde yerleştirme yapılma
zorunluluğu getirilmiştir. İl içinde sıralamada bir değişiklik yapılmamıştır.
Sadece yargı kararıyla geri dönenlere sözleşmeli çalışan aile hekimleriyle aynı
torbada yer alma hakkı tanınmıştır. Yerleştirmelerin elektronik ortamda da
yapılabileceği belirtilmiştir. Bir yıllık fiili çalışma süresinin
hesaplanmasına mahkeme kararı olan” hafta sonu, resmi tatil günleri ve
yıllık izin kullanılan günler fiili çalışmadan sayılır. ancak mazeret ve
hastalık izinli geçirilen günler ise fiili çalışmadan sayılmaz”. maddesi
de eklenmiştir. İl dışı atamalarda ise o ilde o pozisyon için iki yerleştirme
yapılmasına rağmen dolmayan pozisyonlar kurum tarafından yılda en az üç kez
olmak üzere ilan edilerek yerleştirme işlemi yapılabilir, maddesi
getirilmiştir. İl dışı atamalarında sistem içinde çalışan önce aile hekimleri
uzmanları sonra aile hekimleri, hizmet puanı sıralamasına göre yerleştirilir
denmiştir. Aile hekimi yeni yerleştiği il dışı pozisyona kadrosu da aktarılır.
Aile hekimi bir sözleşme dönemini tamamlamadan sözleşmesi sona ererse, eski
görev yeri olan ildeki kadrosuna tekrar atanır. Aile sağlığı elemanlarının il
dışı atama hakkı bulunmamaktadır.
11. Aile sağlığı merkezinde her üç aile hekimliği
birimi için ilave bir sağlık personeli müdürlük tarafından görevlendirilebilir
denilerek, yardımcı sağlık personeli görevlendirmenin önü açılmıştır. Burda
özellikle 1-3 arasındaki AHB de yardımcı sağlık personeli görevlendirilmesi
önemlidir. Esasları kurumca belirleneceğinden özellikle tek çalışan AH’ lerinin
dilekçelerle müdürlükten yardımcı sağlık personeli talep etmesi önemlidir.
Belirlenecek kriterlere etki edilebilir.
12. Aile Sağlığı Merkezinin Fiziki şartlarında
önemli değişiklikler yapılmıştır. Sınıflamada D sınıfındaki birçok özellik
standart şartlara ilave edilmiştir. Bu yüzden ücret yönetmeliğinde D sınıfının
cari ödeneği de standart ödemeye eklenerek standart ödemenin %60 çıkartılması
gerekmektedir.
a-bekleme ve
danışma bölümü bulunması gerekmektedir. Bekleme alanında bir hekim için en az
5, sonraki her hekim için en az 3 ‘ er bekleme koltuğu bulunmalıdır. Bekleme
alanında afiş ve broşürlerin düzenlenmiş panolarda asılması gerekmektedir.
Ayrıca hasta ve hasta yakınları için dilek ve öneri kutuları bulunmalıdır.
b-Her muayene
odasına lavabo zorunluluğu getirilmiştir.
c-ASM’ de bebek
bakım ve emzirme alanı veya odası şartı getirilmiştir.
d-Hastaların
kullanabileceği kadın ve erkek için ayrı ayrı tuvalet ve lavaboların olması
şartı getirilmiştir. Her lavaboda sıvı sabun, kağıt havlu, poşetli çöp sepeti,
her tuvalette tuvalet kağıdı ve poşetli çöp sepeti şartı getirilmiştir. Ayrıca
tuvaletlere acil çağrı butonu bulunma zorunluluğu getirilmiştir.
e-Tıbbi hizmet
alanları ile bekleme alanlarında ortam sıcaklığının 18-27 C olması ve muayene
odalarında ise en az 20 C de olma şartı getirilmiştir. Isıtmanın soba harici
araçlarla sağlanması gerektiği eklenmiştir.
f- ASM ‘ nin iç
alanlarının boya ve bakımının tam olması istenmektedir.
g-ASM ‘deki
zemin kaplamasının kolay temizlenebilir nitelikte olması istenmektedir.
h-Kullanım ömrü
dolmuş malzemelerin ASM içinde bulunmaması istenmektedir.
k-Müstakil bina
olarak kullanılan ASM’ lerin çevre düzenlemesinin müdürlük tarafından
yapılacağı sonraki bakımlarının AH tarafından yapılması istenmektedir.
Bu fiziki
şartlar 1.1.2014 tarihine kadar tamamlanması istenmektedir.
13.ASM teknik
donanımındaki değişikliklerde şunlardır.
a-Dil basacağı her
AH bulunması gereken malzemelere eklenmiştir.
ASM de ortak
bulunması gereken malzemelere ise
a-Acil seti
içinde yer alan; laringoskopların yanında yedek pil olması, oksijen hortumu ve
maske, yardımcı hava yolu araçları (laringeal maske, airway veya kombi tüp),
enjektör, kişisel koruyucu ekipman olarak ,eldiven ve maske ilave olmuştur.
b-defibrilatör
olması zorunlu olmuştur.
c- Karekod
okuyucu zorunlu olmuştur.
d- İlaçların
miat ve stoklarının elektronik ortamda takibi zorunlu olmuştur.
e-glikometre
zorunlu olmuştur.
f-Nebülizatör
zorunlu olmuştur.
g-santrifüj
cihazı zorunlu olmuştur.
h-Küçük cerrahi
set AH için zorunlu olmaktan çıkartılarak ASM için dört hekime kadar iki set,
ondan sonraki dört hekim için ilave bir set olarak eklenmiştir. Setin içine
stapler eklenmiştir.
i- Isı takip
sistemleri zorunlu malzeme arasına sokulmuştur. Ama burda sadece aşı dolapları
için değil aynı zamanda ASM’ nin tıbbi hizmet alanları ve bekleme alanlarının
da iç ortam sıcaklıklarının takiplerinin ısı verisi gönderen cihazlarla
sağlanması şart koşularak, özel hastanelerde bile olmayan sistemler ASM’ ler
için olmazsa olmaz şart haline getirilmiştir. Şu anda böyle bir cihaz piyasada
var mı ? yok mu ? bilmiyorum. Bu konuda kurumca belirlenmiş olan
dendiğine göre yakında bu konuda kurumdan bir açıklama gelmesini beklemenin
faydalı olacağına inanıyorum.
Bu ASM teknik
donanımla ilgili değişikliklerin ilk denetlemelerde isteneceği unutulmamalıdır.
Tüm bunların
yanında negatoskop ve pulse oksimetre zorunlu malzemeler arasından
çıkartılmıştır. Şimdi bu malzemeleri bakanlığa hibe etsek olur mu ? yazık
olmasın. Milli servet çünkü
14.ASM ‘ lerin
adres değişiklikleri için aile hekimlerinin talebi şartının getirilmesi
müdürlüklerin keyfi taşınma ve kapıya koyma eylemlerini engelleyebilmesi
açısından önemlidir.
15. Eczanelerin
ASM binası müştemilatında açılması yasağı kaldırılmış, bunda kimin etkili
olduğunu söylemeye bilmem gerek var mı ? onun yerine Eczane bulunan binalarda
ASM açılmaz denmiştir.
16.ASM yönetici
hekimlerin diğer aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları üzerinde bir idari
görev ve sorumluluğu olmadığı belirtilmiştir.
17. Formlar ile
ilgili bir değişiklik yeni yönetmelikte yapılmamasına rağmen bazı uyanık TSM ve
müdürlüklerin yönetmelik değişti diyerek AH’ den aylık form istemeye
başlamalarını hayretler içinde izlemekteyiz. Buda bazı TSM ve müdürlüklerin
yönetmelikleri ne kadar bilip bilmediklerini, hayal güçlerinin ne kadar
olduğunun bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bakanımızın genelgesi ve
kurum başkan yardımcımızın resmi yazısı hala yürürlüktedir.
18. ölüm belgesi
diğer adıyla defin ruhsatlarıyla ilgili cenaze nakil ve defin işlemleri
hakkında yönetmeliğin geçerli olduğu bildirilmiştir.
19. En önemli
konulardan biriside eğitim tipi ASM’ lerin oluşturulmasıdır. Eğitim
kurumlarının talebi, müdürlüğün uygun görüşü ve kurum onayıyla istenilen her
yere eğitim tipi ASM’ler veya eğitim tipi AHB leri açılabilecektir. Eğitim
kurumları istedikleri kadar asistan alabilecek ve birden fazla eğitim ASM’ side
açabileceklerdir. Buda yanı başınıza açılacak olan bir eğitim tipi ASM ile size
kayıtlı olan hastaların bu eğitim tipi ASM’ lere kayması sonucunu doğuracaktır.
Sizin ASM’ niz içinde boşalan bir pozisyon eğitim kurumunun talebiyle
yerleştirme esasları dikkate alınmadan müdürlüğün uygun görüşü, kurumun
onayıyla açılacak ve ASM içinde farklı bir birimin çalışma barışını bozma
sonucunu doğuracaktır. Bu yüzden eğitim tipi asm’lerin mevcut ASM’ler içinde
açılmaması, tamamen bağımsız ASM’ler olarak, asistan sayısının Tıpta Uzmanlık
Tüzüğüne göre eğitici /asistan oranları göz önüne alınarak , haksız rekabet
ortamı doğurmadan açılması gerekmektedir.
20.
Sınıflandırmadaki şartlar bu uygulama yönetmeliğiyle değişmemiş puantaj
sistemine dayalı bir cari ödemenin alt yapısı oluşturulmamıştır..
Her günümüzün
bir önceki günümüzden daha ii olması dileklerimle.
Saygılarımla…
Hakan UZUN
GÜÇLÜ İSTAHED, GÜÇLÜ AİLE HEKİMLİĞİ!
